“กินเค่า ลมสู่ฟัง” (กินข้าว เล่าเรื่อง)
นายเมธัส เงินกลม
ทีม Unity of Love
รุ่นที่สมัคร วัยเรียน (อายุ ไม่เกิน 18ปี)
“กินเค่า ลมสู่ฟัง” (กินข้าว เล่าเรื่อง)
“บ้านทราย แดนผ้ามัดหมี่ ของดีปลาส้มฟัก คนรักวัฒนธรรมถิ่น แดนดินครูบานาวา ภาษาไทยพวน”
พวน คือผู้คนที่อาศัยอยู่ในบริเวณที่ราบสูง หรือที่สูง เป็นคนเผ่าไต เชื้อชาติพันธุ์ไทยสาขาหนึ่ง มีหลักแหล่งดั้งเดิมอยู่ที่เมืองพวน ใกล้ทุ่งไหหิน แขวงเชียงขวาง ในประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) ติดพรมแดนลาว-เวียดนาม
คนพวน มีเอกลักษณ์ หรืออัตลักษณ์ของตนเอง คือภาษาพูด ตระกูลภาษาไท กะได ขนบธรรมเนียม ประเพณีของตนเอง คนพวนที่อาศัยอยู่ในประเทศลาว จะเรียกว่า “ลาวพวน” คนพวนในประเทศไทย เรียกว่า “ไทยพวน”
“ไทยพวน” หมายถึง คำที่คนในบริเวณพื้นราบทางตอนใต้ใช้เรียก คนเผ่าไต หรือ คนเชื้อสายไทยสาขาหนึ่ง ที่อาศัยอยู่บริเวณพื้นที่สูงตรันนินห์ (Tranninh Plateau) ซึ่งเป็นกลุ่มชนที่มีวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม จารีตประเพณี และภาษาพูด เป็นเอกลักษณ์หรือแบบแผนของตนเอง ในอดีตกาลชนกลุ่มนี้ได้รวบรวมเมืองต่าง ๆ ก่อตั้งเป็นอาณาจักรอิสระปกครองตนเอง มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขปกครองอาณาจักร เรียกว่า อาณาจักรพวน หรือ เมืองพวน โดยมีเมืองเชียงขวางเป็นเมืองหลวง
ในสมัยรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ให้เรียกคนพวนในประเทศไทยว่า “ไทยพวน” มีสัญชาติไทย เชื้อสายพวน ซึ่งหมายถึงคนไทยนั่นเอง
ไทยพวนบ้านทราย มีประเพณีวัฒนธรรม ภาษาถิ่น การแต่งกาย และอาหารพื้นถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์ ไทยพวนบ้านทรายมีอาชีพทำนาเป็นหลัก ว่างจากฤดูทำนา ก็จะประกอบอาชีพเสริม คือ ผู้ชายจะตีเหล็ก จักสาน ผู้หญิงจะทอผ้า (ผ้ามัดหมี่) ในอดีตบ้านทรายมีความอุดมสมบูรณ์มาก ในน้ำมีปลาในนามีข้าวจะมีการถนอมอาหารจากปลาโดยการทำปลาร้า หมักใส่ไห ไว้รับประทานตลอดปี ต่อมาพัฒนาเป็นปลาส้มฟัก
ปลาส้มฟัก เป็นการถนอมอาหารของคนโบราณที่มีรสชาติอร่อย ส่วนมากจะทำมาจากปลาที่มีเกร็ดสีขาว ได้แก่ ปลาตะเพียน ปลาสร้อย ปลายี่สก ปลานวลจันทร์ ปลาชะโด ปลาฉลาดและปลากราย โดยการขูดเอาเนื้อปลาออกมาแล้วนำมาสับหรือบดละเอียด นวดด้วยเกลือทะเลให้เหนียว และหมักด้วยกระเทียม ข้าวสุก เก็บไว้ประมาณ 1-2 วัน เพื่อให้เกิดรสเปรี้ยวแล้วห่อด้วยใบตองเพื่อให้เกิดรสชาติอร่อย หอมใบตอง พันรัดด้วยเส้นตอกให้แน่น แล้วทับด้วยไม้กระดานเพื่อทำให้เกิดรูปทรงสวยงาม เนื้อปลาส้มเหนียวแน่น ชวนรับประทาน จึงได้ชื่อว่า ปลาส้มฟัก เพราะเกิดจากกการหมักเนื้อปลา เกลือ ข้าวสุกและกระเทียม เป็นการฟักตัวเพื่อให้เกิดรสเปรี้ยวการฟักตัวของส่วนผสมดังกล่าวถือเป็นการถนอมอาหารของคนโบราณ
การทำอาหารจากปลาส้มฟัก ส่วนใหญ่จะนำมาทอด มีเครื่องเคียง เช่น ถั่วลิสงทอด กระเทียม หอมแดง แตงกวา ต้นหอมผักชี ขิง พริกทอด พริกสด แล้วแต่ความชอบ ทานกับข้าวสวยร้อน ๆ
วิสาหกิจชุมชนสตรีอาสาบ้านพวน ได้รับการสนับสนุนจากพัฒนาชุมชนอำเภอบ้านหมี่ในการพัฒนาต่อยอดอาหารจากปลาส้มฟักให้เป็นอาหารร่วมสมัยสำหรับทุกวัย ดังนั้นผู้จัดทำจึงได้คิดทำเบอร์เกอร์ปลาส้มฟักเพื่อนำเสนอให้แก่วิสาหกิจชุมชนสตรีอาสาบ้านพวน เพื่อนำไปเป็นเมนูแนะนำต่อไป
ทีม Unity of Love
รุ่นที่สมัคร วัยเรียน (อายุ ไม่เกิน 18ปี)
“กินเค่า ลมสู่ฟัง” (กินข้าว เล่าเรื่อง)
“บ้านทราย แดนผ้ามัดหมี่ ของดีปลาส้มฟัก คนรักวัฒนธรรมถิ่น แดนดินครูบานาวา ภาษาไทยพวน”
พวน คือผู้คนที่อาศัยอยู่ในบริเวณที่ราบสูง หรือที่สูง เป็นคนเผ่าไต เชื้อชาติพันธุ์ไทยสาขาหนึ่ง มีหลักแหล่งดั้งเดิมอยู่ที่เมืองพวน ใกล้ทุ่งไหหิน แขวงเชียงขวาง ในประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) ติดพรมแดนลาว-เวียดนาม
คนพวน มีเอกลักษณ์ หรืออัตลักษณ์ของตนเอง คือภาษาพูด ตระกูลภาษาไท กะได ขนบธรรมเนียม ประเพณีของตนเอง คนพวนที่อาศัยอยู่ในประเทศลาว จะเรียกว่า “ลาวพวน” คนพวนในประเทศไทย เรียกว่า “ไทยพวน”
“ไทยพวน” หมายถึง คำที่คนในบริเวณพื้นราบทางตอนใต้ใช้เรียก คนเผ่าไต หรือ คนเชื้อสายไทยสาขาหนึ่ง ที่อาศัยอยู่บริเวณพื้นที่สูงตรันนินห์ (Tranninh Plateau) ซึ่งเป็นกลุ่มชนที่มีวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม จารีตประเพณี และภาษาพูด เป็นเอกลักษณ์หรือแบบแผนของตนเอง ในอดีตกาลชนกลุ่มนี้ได้รวบรวมเมืองต่าง ๆ ก่อตั้งเป็นอาณาจักรอิสระปกครองตนเอง มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขปกครองอาณาจักร เรียกว่า อาณาจักรพวน หรือ เมืองพวน โดยมีเมืองเชียงขวางเป็นเมืองหลวง
ในสมัยรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ให้เรียกคนพวนในประเทศไทยว่า “ไทยพวน” มีสัญชาติไทย เชื้อสายพวน ซึ่งหมายถึงคนไทยนั่นเอง
ไทยพวนบ้านทราย มีประเพณีวัฒนธรรม ภาษาถิ่น การแต่งกาย และอาหารพื้นถิ่นที่เป็นเอกลักษณ์ ไทยพวนบ้านทรายมีอาชีพทำนาเป็นหลัก ว่างจากฤดูทำนา ก็จะประกอบอาชีพเสริม คือ ผู้ชายจะตีเหล็ก จักสาน ผู้หญิงจะทอผ้า (ผ้ามัดหมี่) ในอดีตบ้านทรายมีความอุดมสมบูรณ์มาก ในน้ำมีปลาในนามีข้าวจะมีการถนอมอาหารจากปลาโดยการทำปลาร้า หมักใส่ไห ไว้รับประทานตลอดปี ต่อมาพัฒนาเป็นปลาส้มฟัก
ปลาส้มฟัก เป็นการถนอมอาหารของคนโบราณที่มีรสชาติอร่อย ส่วนมากจะทำมาจากปลาที่มีเกร็ดสีขาว ได้แก่ ปลาตะเพียน ปลาสร้อย ปลายี่สก ปลานวลจันทร์ ปลาชะโด ปลาฉลาดและปลากราย โดยการขูดเอาเนื้อปลาออกมาแล้วนำมาสับหรือบดละเอียด นวดด้วยเกลือทะเลให้เหนียว และหมักด้วยกระเทียม ข้าวสุก เก็บไว้ประมาณ 1-2 วัน เพื่อให้เกิดรสเปรี้ยวแล้วห่อด้วยใบตองเพื่อให้เกิดรสชาติอร่อย หอมใบตอง พันรัดด้วยเส้นตอกให้แน่น แล้วทับด้วยไม้กระดานเพื่อทำให้เกิดรูปทรงสวยงาม เนื้อปลาส้มเหนียวแน่น ชวนรับประทาน จึงได้ชื่อว่า ปลาส้มฟัก เพราะเกิดจากกการหมักเนื้อปลา เกลือ ข้าวสุกและกระเทียม เป็นการฟักตัวเพื่อให้เกิดรสเปรี้ยวการฟักตัวของส่วนผสมดังกล่าวถือเป็นการถนอมอาหารของคนโบราณ
การทำอาหารจากปลาส้มฟัก ส่วนใหญ่จะนำมาทอด มีเครื่องเคียง เช่น ถั่วลิสงทอด กระเทียม หอมแดง แตงกวา ต้นหอมผักชี ขิง พริกทอด พริกสด แล้วแต่ความชอบ ทานกับข้าวสวยร้อน ๆ
วิสาหกิจชุมชนสตรีอาสาบ้านพวน ได้รับการสนับสนุนจากพัฒนาชุมชนอำเภอบ้านหมี่ในการพัฒนาต่อยอดอาหารจากปลาส้มฟักให้เป็นอาหารร่วมสมัยสำหรับทุกวัย ดังนั้นผู้จัดทำจึงได้คิดทำเบอร์เกอร์ปลาส้มฟักเพื่อนำเสนอให้แก่วิสาหกิจชุมชนสตรีอาสาบ้านพวน เพื่อนำไปเป็นเมนูแนะนำต่อไป