OKMD กระตุกต่อมคิด สำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้ - Opportunity for All
กระตุกต่อมคิด เพื่อพัฒนาความคิด เพิ่มความรู้ สร้างสรรค์ภูมิปัญญา

การจัดการชั้นเรียนและสิ่งแวดล้อมในการเรียนรู้อนุบาล

112888
การจัดการชั้นเรียนและสิ่งแวดล้อมในการเรียนรู้อนุบาล

โรงเรียนอนุบาลเป็นสถานที่อุ้มชู ดูแล พัฒนาเด็กเล็ก คำว่า อนุบาล ในพจนานุกรม อธิบายว่า คอยเลี้ยงดู คอยระวัง ทั้งนี้เพราะเด็กยังอยู่ในวัยเยาว์


สมองของเด็กอนุบาล อยู่ในระยะที่กำลังเก็บรับประสบการณ์จากการเคลื่อนไหวร่างกายทุกส่วน และพัฒนาระบบสัมผัส คือ รูป รส กลิ่น เสียง และสัมผัสแบบต่างๆ เพื่อให้ประสบการณ์นั้นฉายภาพมายังตำแหน่งต่างๆ ในสมอง ดังนั้น โรงเรียนอนุบาลจึงควรจัดพื้นที่ในการเรียนรู้ให้เหมาะสมและสอดคล้องกับพัฒนาการสมองวัยอนุบาล

  • ห้องเรียนอบอุ่น
  • สถานที่กว้างขวาง มีอุปกรณ์การเล่น เครื่องเล่นพอเพียง
  • ห้องเก็บเครื่องมือ สื่อกระตุ้นการเรียนรู้ของสมอง
  • ห้องดนตรี ศิลปะ
  • ห้องวิทยาศาสตร์
  • ห้องสำหรับงานประดิษฐ์ งานช่าง

การจัดชั้นเรียนและสิ่งแวดล้อมของโรงเรียน ต้องสนใจว่าจะพาเด็กก้าวไปทางไหน

  • เด็กมีพัฒนาการอยู่ในระดับไหน
  • เริ่มจัดประสบการณ์ในพัฒนาการด้านต่างๆ ณ จุดใด
  • เด็กทุกคนจะก้าวไปตามจังหวะของตนเองได้อย่างไร
  • สิ่งแวดล้อมแบบไหนจะนำเขาก้าวไปถึงได้
  • กระบวนการมีกี่ขั้นตอน ใช้เวลาเท่าไร
  • เด็กแต่ละกลุ่มจะได้รับกิจกรรมต่างกัน-เหมือนกัน อย่างไร


สิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมต่อการเรียนรู้


  • อุณหภูมิเหมาะสม แสงสว่างเพียงพอ ปราศจากเสียงรบกวน
  • มีพื้นที่และอุปกรณ์ที่เหมาะสมกับการทำกิจกรรมที่หลากหลาย
  • ห้องเรียนถูกตกแต่งให้น่าสนใจด้วยข้อมูล ความรู้ ผลงานเด็ก มีมุมอ่าน และมุมประสบการณ์ต่างๆ ที่ปรับเปลี่ยนอยู่เสมอ
  • จัดบรรยากาศในห้องเรียนให้มีชีวิต อบอุ่น และผ่อนคลาย
  • มีความปลอดภัย สะอาด เป็นระเบียบ
  • มีข้อตกลง กติกา และธรรมเนียมปฏิบัติร่วมกัน
  • ปฏิสัมพันธ์ของทุกคนในโรงเรียน ต้องก่อให้เกิดความรู้สึกปลอดภัย
  • สมาชิกทุกคนมีความรู้สึกมีส่วนร่วมและเป็นเจ้าของสถานที่

แนวทางการจัดสิ่งแวดล้อมในโรงเรียน


  • ควรเป็นสถานที่ที่มีสิ่งแวดล้อมเป็นธรรมชาติ
  • มีพื้นที่กว้างพอที่เด็กจะเดินวิ่ง เรียนรู้
  • มีสัตว์และพืชที่เด็กควรรู้จักและสนใจ
  • มีสนามเด็กเล่นที่ปลอดภัย กระตุ้นการเรียนรู้
  • มีเครื่องเล่นพอเพียง

แนวทางการจัดสิ่งแวดล้อมในห้องเรียน


  • ห้องเรียนก็คือ ห้องทำกิจกรรม การที่เด็กไม่ได้อยู่กลางแจ้งตลอดเวลา เพราะเมืองไทยเป็นเมืองร้อน และงานบางอย่างต้องการพื้นที่ปิด (closed area)
  • ห้องเรียนสะอาด เป็นระเบียบ น่าสนใจ ถูกสุขลักษณะ
  • ตกแต่งด้วยสีสันกระตุ้นสมอง เก้าอี้วางเป็นกลุ่ม ๆ เพื่อให้พูดคุย แลกเปลี่ยน ทำกิจกรรมด้วยกันสะดวก บางครั้งยกเก้าอี้ออกเพื่อทำกิจกรรมเคลื่อนไหว
  • บอร์ด ป้าย ทุกอย่างออกแบบมาสวยงาม มีจุดมุ่งหมายชัดเจน


บรรยากาศของห้องเรียน


  • บรรยากาศไม่ใช่สื่อการสอน แต่กลับทำให้อารมณ์ของเด็กถูกกระตุ้นให้สนใจที่จะเรียนรู้
  • มีผ้า วัสดุเนื้อธรรมชาติ สีธรรมชาติ ตกแต่งห้อง โต๊ะ หรือมุมต่างๆ
  • จัดเตรียมอุปกรณ์ของใช้ให้ง่ายแก่การหยิบ หายก็รู้ ดูงามตา
  • จัดมุม โต๊ะ หรือชั้น เพื่อจัดวาง หรือแสดงสิ่งต่างๆ จากสิ่งแวดล้อมตามฤดูกาล หรือเทศกาล เพื่อให้สอดคล้องกับกาลเวลาที่เด็กสนใจ
  • ห้องเรียนอาจมีโซฟาสักตัวหนึ่ง เพื่อให้เด็กนั่งอย่างสบายๆ
  • ควรหาอะไรมาติดบอร์ด
    • - โชว์ภาพและผลงานของเด็กพร้อมชื่อเจ้าของผลงาน
    • - ติดภาพเรื่องที่ต้องการให้เด็กเรียนรู้ และทำกิจกรรมในสัปดาห์นี้
    • - ติดภาพกิจกรรม/เหตุการณ์ น่าประทับใจที่ผ่านมา สัปดาห์ที่แล้ว-เดือนก่อน
    • - ติดภาพทบทวนสิ่งที่เรียนไปสัปดาห์ก่อน
    • - ติดโปสเตอร์เกี่ยวกับพฤติกรรมที่ต้องการให้เด็กทำ


พื้นที่ใช้งานภายในห้องเรียน


มุมอ่าน


  • มุมอ่านเป็นมุมที่ต้องการให้เด็กใช้เพื่อกิจกรรมการอ่าน เพราะการอ่านเป็นปัจจัยสำคัญที่สุด ที่จะนำเด็กก้าวไปสู่กระบวนการเรียนรู้อื่นๆ ต่อไป
  • มุมอ่าน อยู่ในมุมใดมุมหนึ่งของห้อง กำหนดพื้นที่ไว้ด้วยเสื่อหรือพรม ห้ามเด็กทำกิจกรรมอื่นๆ ขณะอยู่ในมุมอ่าน
  • มุมอ่านมีหนังสือหลากหลาย จัดเป็นแถวให้เห็นปก ไม่จัดเรียงซ้อนชั้นสูง ยากแก่การหยิบ
  • มุมอ่าน ควรเปลี่ยนหนังสือตามหัวข้อที่ต้องการให้อ่าน หรือตามความสนใจ หนังสือเล่มโปรดของเด็กไม่จำเป็นต้องเอาลงจากชั้น อาจตั้งโชว์ไว้เป็นเดือนๆจนถึงเป็นปีก็ได้

มุมเล่น


  • มุมเล่น เป็นมุมที่เด็กใช้เวลาเล่น ช่วงพักเป็นเวลาสั้นๆ เช่น 15 นาทีถึงครึ่งชั่วโมง เป็นการใช้เวลาเปลี่ยนผ่านอารมณ์ของเด็กจากช่วงเวลาเครียดไปได้เป็นอย่างดี
  • มุมเล่น มีขึ้นเพราะยอมรับว่า เด็กวัยอนุบาลยังต้องการเวลาสำหรับการพักหรือเล่นเป็นช่วงสั้นๆ เป็นระยะๆ ไม่ควรให้เรียนทุกวิชา 50 นาที ต่อกันไป
  • มุมเล่น ของเล่นที่เลือกมา ต้องเหมาะกับวัย ช่วยพัฒนาระบบร่างกายและอารมณ์
  • มุมเล่น ควรมีของเล่นพัฒนาความคิด อาจเป็นของเล่นที่เล่นเดี่ยว เล่นเป็นคู่ เล่นเป็นกลุ่มก็ได้ ไม่แนะนำของเล่นที่ทำให้พื้นที่สกปรกง่าย


สื่อการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับพัฒนาการสมองของเด็กอนุบาล


ลักษณะของสื่อการเรียนรู้


  • เป็นของจริง จับต้องได้ ใกล้ตัว
  • ท้าทาย กระตุ้นความสนใจ
  • เสริมสร้างจินตนาการและความคิด
  • ปลอดภัย คงทน
  • ขนาด รูปร่าง เรื่องราว เหมาะสมกับวัยของเด็ก

การออกแบบและการใช้สื่อการเรียนรู้


  • สอดคล้องกับพัฒนาการตามวัย และเนื้อหาที่เรียน
  • เชื่อมโยงกับประสบการณ์เดิมของเด็ก
  • ใช้สื่อในธรรมชาติรอบตัวรวมทั้งตัวเด็กเอง
  • กระตุ้นอารมณ์ด้านบวก และความสนใจใคร่รู้ของเด็ก ผ่านประสาทสัมผัสทั้ง 5
  • จัดลำดับการใช้สื่อจากง่ายไปยาก จากของจริงไปหาสัญลักษณ์
  • บริหารจัดการสื่อให้พอเพียงและทั่วถึงเด็กทุกคน
  • สร้างข้อตกลงร่วมกับเด็กก่อนใช้สื่อ


เอกสารเผยแพร่อื่นๆ

เด็กกับเทคโนโลยี ความพอดีอยู่ทีไหน

เด็กกับเทคโนโลยี ความพอดีอยู่ทีไหน

เมื่อเทคโนโลยีเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตและมีบทบาทมากขึ้น จะทำอย่างไรให้เด็กๆ ใช้เทคโนโลยีอย่างรู้เท่าทัน และชาญฉลาด
ทิศทางใหม่ของการจัดการเรียนรู้

ทิศทางใหม่ของการจัดการเรียนรู้

ทำความรู้จัก เข้าใจแนวทางจัดการเรียนรู้รูปแบบใหม่ ร่วมวิเคราะห์ สร้างสรรค์คำตอบให้กับการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับศตวรรษที่ 21 เพื่อนำไปใช้ได้อย่างเป็นรูปธรรม
การสร้างเยาวชนของชาติ เพื่อตอบโจทย์อนาคต

การสร้างเยาวชนของชาติ เพื่อตอบโจทย์อนาคต

“การสร้างเยาวชนของชาติ เพื่อตอบโจทย์อนาคต” ค้นพบความหมายและความสำคัญของ การพัฒนาทุนมนุษย์ (Human Capital Development) จากหลากมุมมองของผู้มีส่วนในการวางรากฐานการสร้างเยาวชนของชาติให้เติบโตขึ้นเป็นทุนมนุษย์ที่ทรงคุณค่าในอนาคต 

Brain-Based Learning